olej, tektura; 99 x 68 cm;
sygn. i dat. p. d.: J.Malczewski / 1914.
PROWENIENCJA:
- Kolekcja prywatna, Polska
- Aukcja z dnia 14.12.2008 w domu aukcyjnym Polswiss Art
- Kolekcja prywatna
- Zakup u rodziny artysty (Lwów)
Twórczość Jacka Malczewskiego, jednego z najwybitniejszych malarzy okresu Młodej Polski, była silnie nacechowana postawą patriotyczną autora, poruszała - podobnie jak literatura Juliusza Słowackiego, martyrologiczne aspekty. W dziełach mistrza wymienione elementy przeplatają się na równi z cechami symbolistycznymi oraz nawiązaniami do narodowego mesjanizmu.
Doskonałym przykładem takiej twórczości Jacka Malczewskiego jest oferowane dzieło przedstawiające jedną ze starotestamentowych scen – Proroctwo Ezechiela. Ezechiel był jednym z pierwszych proroków. Podobnie jak inni Izraelici, wiódł on swój żywot „na obczyźnie”, w pobliżu Babilonu. Ezechiel doznawał objawień, w których Jahwe przekazywał swoją wolą ludowi Izraela. Wszystkie jego proroctwa mówią o przyszłości narodu żydowskiego, który po zdobyciu Jerozolimy znów ma zamieszkać w pełnym obfitości i łaski miejscu, a kości zmarłych mają zostać ponownie przyobleczone w ciało. Równocześnie, duża część z jego przepowiedni skierowana jest przeciw wrogom Narodu Wybranego. Prezentowany obraz Jacka Malczewskiego ukazuje popiersie mistyka o obliczu samego malarza. Jahwe, wyobrażony jako postać spowita w błękitno-czerwone szaty, przykłada dłoń do jego skroni – najprawdopodobniej w geście błogosławieństwa.
Dzieło powstało również w niezwykle znaczącym momencie historycznym – a dokładnie w roku 1914. Może zatem być postrzegane jako pierwsze znane przedstawienie o tej tematyce w całym oeuvre artysty. Spośród obrazów Jacka Malczewskiego, dla których źródłem literackim jest Księga Ezechiela, poza oferowanym olejem, należy wymienić również tryptyk „Przepowiednia Ezechiela” (1917 r. - środkowa część tryptyku – własność prywatna), „Wizja Ezechiela” (1917 r. - własność prywatna), „Proroctwo Ezechiela” (1919 r. - w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi). Można przypuszczać, że podobnie jak Ezechiel został wybrany na „Syna Człowieczego”, tak Jacek Malczewski stawia się w roli wieszcza zatrwożonego losami umiłowanej Ojczyzny, która w momencie powstania dzieła stoi u progu działań wojennych. Równocześnie, analogicznie do starotestamentowego pisma, być może malarz uznaje, że to właśnie wiara pomoże w ostatecznym osiągnięciu stabilizacji i przywróci spokój.
Oferowany olej stanowi jeden z najwcześniejszych przykładów dzieł Jacka Malczewskiego o tematyce mesjanistycznej, gdzie malarz wykorzystuje starotestamentowe motywy. Obraz posiada wartość muzealną równocześnie stanowiąc jedno z najlepszych i najbardziej charakterystycznych przedstawień mistrza pędzla, łączących w sobie wątki symboliczne oraz zamiłowanie do portretów (autoportretów).
