PAPROCKI Bartosz - Herby rycerstwa polskiego - Kraków 1858 [heraldyka, szlachta]

HERBY RYCERSTWA POLSKIEGO

przez 

BARTOSZA PAPROCKIEGO

zebrane i wydane r. p. 1584

Wydanie

Kazimierza Józefa Turowskiego

Kraków 1858

Nakładem Wydawnictwa Biblioteki Polskiej

Najaśniejszemu a niezyciążenemu panu, panu Stefanowi Pierwszemu z łaski bożej królowi polskiemu, wielkiemu książecku litewskiemu, ruskiemu, pruskiemu, mazowieckiemu, żmudzkiemu, wołyńskiemu, inflantskiemu i siedmiogrodzkiemu etc, etc. panu miłościwemu służbę swą ofiaruję, etc.

"Herby" Paprockiego poprzedzała "Panosza" i "Gniazdo cnoty" tegoż autora. "Obie książki nie mają dziś dla badaczy żadnego praktycznego znaczenia. Inaczej ma się rzecz z drukowanymi w r. 1584 w Krakowie 'Herbami rycerstwa polskiego', dziełem stanowiącym niejako nowe wydanie 'Gniazda cnoty' [...] w formie staranniejszej i pełniejszej. 'Herby' Paprockiego przedrukowane zostały w r. 1858 [...] w ramach wydawanej przez Turowskiego, 'Biblioteki polskiej'. Nowe to wydanie jest najczęściej używane. W przedstawieniu genezy poszczególnych herbów, w opisach początków rodów i rodzin szlacheckich Paprocki był całkowicie bezkrytyczny i naiwny [...]. Wartość ma jedynie tam, gdy mówi o współczesnych sobie [...]. Jeśli chodzi o rodziny najmożniejsze, mamy tu nawet coś w rodzaju kroniki anegdotycznej. Co do Litwy, gdzie 'przez dalekość a szerokość nie wszystkich znać mógł', ograniczył się tylko do krótkiego przeglądu [...] domów bojarskich [...]. Obok ustnych informacji czerpał i z dokumentów oraz napisów nagrobnych, z których wiele dziś nie istnieje [...]. Orientację umożliwia alfabetyczny spis nazwisk na końcu książki"

Historię szlachty polskiej autor opiera na kronikach: Kromera, Miechowity i Długosza, a w mniejszym stopniu na podobnych dziełach Kadłubka, Baszka, Wapowskiego, Bielskiego i Orzechowskiego, jak również na kronice Andrzeja z Żarnowa. Autor korzystał także z innych dzieł Jana Długosza. Cytował jego pierwsze dzieło heraldyczne o polskich herbach pt. Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae[2], a także Księgę uposażeń biskupstwa krakowskiego i Katalog biskupów.

Paprocki sięgał też do archiwów rodzinnych takich rodów jak: Odrowążowie, Pieniążkowie, Krępscy, Tęczyńscy, Korycińscy, Braniccy, Latoszyńscy, Prochniańscy, Zaporscy, Ossowscy, Zborowscy, Giebułtowscy, Olszewscy i Rzeszowscy. Wykorzystywał archiwa, księgi, katalogi i rejestry klasztorów w: Mogile, Brusach, Trzemesznie, Sandomierzu, Miechowie, Staniątkach, Zwierzyńcu, Szczyrzycu, Jędrzejowie, Tyńcu i Przeworsku. Przytaczał też epitafia z kościołów, m.in. w: Sandomierzu, Wilnie, Zborowie, Krakowie, Tarnowie, Wojniczu, Kraśniku, Sieciechowie, Jędrzejowie, Gnieźnie, Lublinie i Włocławku. Sięgał do akt Metryki Koronnej, Sądu Krakowskiego, ksiąg grodzkich i ziemskich krakowskich, brzeskich i sochaczewskich. Cytował też przekazy ustne (np. Marcina Białobrzeskiego) i dzieła poetów, takich jak: Klemens Janicki, Andrzej Trzecieski, Jan Kochanowski i Mikołaj Sęp-Szarzyński. Powoływał się również na Biblię i pisarzy antycznych.

(W. Dworzaczek "Genealogia", War. 1959, s. 109-110).

Stan zachowania:  oprawa twarda z wieku XX, brak karty z portretem oraz reprodukcją karty tytułowej, karta tytułowa zabrudzona, kilka kart z niewielkimi podklejeniami oraz przebarwieniami - ogólny stan dobry.

Ilość stron: 964

Format: 24x21x5 cm