Tajny referat Chruszczowa o kulcie jednostki z 1956.

CHRUSZCZOW N[ikita] S. - O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza KC KPZR tow. ... na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Warszawa, III 1956. Wyd. KC PZPR. 8, s. 71, [1]. brosz.
Grzbiet nieco pożółkły i lekko naddarty, okł. nieco otarte, niewielkie załamania narożników kart. Wydano "wyłącznie do użytku organizacji partyjnych", egz. nr 1794. Swój tajny referat Chruszczow wygłosił w ostatnim dniu obrad XX Zjazdu KPZR, na zamkniętym posiedzeniu zorganizowanym nocą z 24 na 25 II 1956. Przedstawił w nim ogrom zbrodni stalinowskich, poddał krytyce system sprawowania władzy przez Stalina, a jego samego uznał za cierpiącego na manię wielkości paranoika i oprawcę, który doprowadził kraj do krytycznej sytuacji ekonomicznej. W zamierzeniu autora jego przemówienie powinno pozostać znane jedynie zaufanym członkom partii komunistycznych, poza zasięgiem mediów. Tekst został przekazany delegatom "bratnich partii" i wkrótce jego treść została upubliczniona przez Radio Wolna Europa i Głos Ameryki. W Związku Radzieckim tekst był niedostępny aż do 1989. Informacje zawarte w referacie wywołały "wstrząs przede wszystkim w środowiskach komunistycznych i komunizujących intelektualistów, traktujących dotychczasowe doniesienia o terrorze i zbrodniach w ZSRR jako antykomunistyczną propagandę" (Wikipedia). Z kolei w Gruzji podczas kilkudniowych zamieszek żądano rehabilitacji Stalina i odsunięcia Chruszczowa od władzy. W Polsce wydanie referatu spowodowało liczne antystalinowskie wystąpienia (także wewnątrz PZPR), demonstracje czerwcowe w Poznaniu, a w rezultacie wydarzenia polskiego Października. Tajny referat Chruszczowa o kulcie jednostki w ZSRR stanowi jeden z najważniejszych dokumentów historycznych XX w.